به نقل از «ایرنا»

پژوهشگر تبریزی: نهضت تنباکو اولین تجربه مبارزه علنی مردم ایران علیه استبداد است

تاریخ انتشار: ۲۱ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۹۲۵۶۷

به گزارش دوشنبه ایرنا، محمد عزیزی در نخستین نشست پژوهشی «مصادیق تاریخی آذربایجان پیشرو در انقلاب در یکصد و پنجاه سال اخیر» با تاکید بر اینکه هیچ رویدادی در خلاء رخ نمی دهد، گفت: نهضت تنباکو نیز همانند بسیاری از رخدادهای تاریخی این مرز و بوم بوده و امر خلق‌الساعه ای نیست و برای تحلیل این نهضت باید به گذشته نه چندان دور از جمله جنگ های ایران و روس و هم‌چنین روی کار آمدن سلسله قاجار نگاه داشته باشیم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

 

وی با اشاره به تبعات بیشمار جنگ های ایران و روس و پیامدهای کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت آن افزود: هنگام بررسی این دوره از تاریخ ایران نباید از نقش اقتصادی آن غافل شد، چرا که سوای از مباحث غرامت، ما شاهد امضای عهدنامه های مختلفی از جمله گلستان و ترکمنچای بوده ایم که همین امر سبب استحکام اقتصادی پایه های تسلط روسیه در ایران شده است. 

عزیزی به وجود آمدن نهضت تنباکو را یکی از تبعات جنگ ایران و روس دانست و اضافه کرد: روی کار آمدن حکومت قاجار توام با شکل‌گیری پدیده های نوظهور در جهان از جمله واژه «استعمار» بود و ایران دوره قاجار به دلیل دارا بودن موقعیت جغرافیایی خاص، درگیر قدرت های جهانی شد، این در حالی است که جامعه ما و سیستم ایران بدون درک درست و شناخت کافی از جهان پیرامون وارد چنین دنیایی شده بود.

وی دلیل عدم نگرش صحیح نسبت به جهان و رخدادهای آن را، غلبه سیستم دیوانسالاری چه در زندگی مردم و چه در حاکمیت عنوان کرد و گفت: نقش دیوانسالاری هم در انحراف جامعه و افکار عمومی و هم سیاسیون کاملا واضح است. به عبارتی این حکام نبوده اند که تصمیمات مهم کشوری را اتخاذ می کردند بلکه «دیوانسالاری» بود که شرایط را به حکومت تحمیل می کرد.

نویسنده و پژوهشگر تبریزی در ادامه به بحث نهضت تنباکو اشاره کرد و گفت: نهضت تحریم تنباکو یا نهضت تنباکو در اعتراض به اعطای امتیاز توتون و تنباکو به یک تبعه انگلیسی در سفر سوم ناصرالدین شاه قاجار به خارج از کشور شکل گرفت.این قیام اولین تجربه مبارزه علنی در ایران است که مانع نفوذ استعمار شد.

 عزیزی افزود: این نهضت چه در داخل کشور و چه خارج از کشور مخالفانی داشت که در نهایت باعث لغو عهدنامه توسط ناصرالدین شاه شدند که از جمله این مخالفان می توان به دولت روسیه تزاری (به دلیل اصطکاک منافع با انگلستان) اشاره کرد. هم چنین بازاریان، تجار و روحانیون نیز هر کدام به دلایلی با این اقدام مخالف بودند.

وی تصریح کرد: بر اساس مفاد این عهدنامه در آن دوره ایران می توانست از امتیازات خوبی بهره مند شود، اما با فشار همه جانبه به حکومت، ناصرالدین شاه مجبور به نادیده گرفتن عهدنامه شد و در نهایت شاهد راه‌اندازی اداره دخانیات شاهنشاهی و تشکیل نهادهای آن در شهرهای مختلف از جمله تهران و تبریز شدیم، اما تبعات این تصمیم دامن‌گیر کشور شد. 

وی عنوان کرد: اعطای امتیاز خرید و فروش توتون و تنباکو به اتباع انگلستان که سبب تماس مسلمانان با فرنگیان می‌شد و به طور مستقیم با زندگی توده مردم اصطکاک پیدا می‌کرد، مردم و روحانیت را به واکنش واداشت. نکته جالب آن که شعله انقلاب نخست از تبریز زبانه کشید و مردم اعلامیه‌های شرکت صاحب‌امتیاز را از دیوارها کندند و به جای آن نوشته‌های شورانگیز چسباندند.

وی ادامه داد: علمای تبریز از جمله حاج میرزا جوادآقا مجتهد تبریزی پس از انتشار خبر اعطای امتیاز دخانیات به بیگانگان از درس و بحث دست کشیده و مردم نیز بازار را تعطیل کردند. علما به شاه تلگرافی ارسال داشته و خواستار لغو قرارداد فوق‌الذکر شدند و او را تهدید کردند اگر چنانچه مخالفت کند، مقاومت مسلحانه صورت خواهد گرفت. در پی آن شاگردان مدارس دینی و مردم تبریز به تهیه اسلحه اقدام کردند به طوری که شهر تبریز در آستانه انقلاب قرار داشت.

عزیزی یکی از تبعات لغو امتیاز توتون را تغییر طبع ناصرالدین شاه در مورد مسائل نوآوری و تجدد دانست و افزود: بعد از مقاومت مردم در برابر اراده شاه، ناصرالدین شاه دیگر مثل گذشته از دارالفنون و سایر مراکز تجدد طلب حمایت نکرد. 

وی ادامه داد: هم چنین علیرغم اینکه پس از این اتفاق انگلستان نفع خود را در ایران از دست داد، شاهد قدرت گرفتن نظارت و دخالت روسیه در کشور هستیم. 

عزیزی گفت: بعد از امضای عهدنامه تنباکو ما با دوگانه عجیبی سر و کار داشتیم، از یکسو انگلستان و از سوی دیگر روسیه خواستار حفظ قدرت خود در منطقه و به دست آوردن امتیازاتی بودند، به طوریکه در «قرارداد 1907» شاهد هستیم که این دو قدرت جهانی عملا ایران را به دو نیم تقسیم کردند، شمال کشور در تسلط روسیه و جنوب کشور به دست انگلستان افتاده بود.

عزیزی با تاکید بر اینکه عده ای سعی دارند قاجار را حکومتی که مملکت را تکه تکه کرده بود، معرفی کنند، گفت: قاجارها نزدیک به 25 سال با یک امپراطوری جنگیده اند و طی این دوره قفقاز و هرات را از دست داده اند. اما قصد فروش کشور نبوده است.

وی ادامه داد: در حقیقت پس از اتمام جنگ های ایران و روس، کشور از وضع اقتصادی مطلوبی برخوردار نبوده است. حتی در برهه ای شاهد هستیم که حکومت شهرها به واسطه فروش منصب در ازای دریافت مبلغی به حکام داده می شد که می توان گفت، در آن دوره راهکاری برای حفظ حیات کشور بوده است. 

پژوهشگر تاریخ آذربایجان با بیان اینکه ایران دوران طلایی زیادی به خود دیده است، اضافه کرد: دوره قاجار برخلاف گفته های عده ای، دوره طلایی از جهات مختلفی از جمله نشریات، سیستم آموزش و پرورش و ورود تکنولوژی های نوین به کشور در قبل از انقلاب مشروطه بوده است. 

گفتنی اولین نشست از سری نشست های پژوهشی مصادیق تاریخی آذربایجان پیشرو در انقلاب در یکصد و پنجاه سال اخیر به همت واحد آموزش و پژوهش حوزه هنری استان برگزار شد.

برچسب‌ها آذربایجان شرقی تبریز تاریخ

منبع: ایرنا

کلیدواژه: آذربایجان شرقی تبریز تاریخ آذربایجان شرقی تبریز تاریخ ناصرالدین شاه نهضت تنباکو ایران و روس

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۹۲۵۶۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ایستادگی ملت ایران بر موضع حق منشاء بیداری جهانیان در برادر نظام سلطه گردید

به گزارش خبرنگار حوزه استان های خبرگزاری تقریب، حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌ الله غفوری در خطبه های این هفته نماز جمعه شهر کرمانشاه در سخنانی اظهار داشت: باید تقوای الهی را سرلوحه کار خود قرار دهیم زیرا خداوند شاهد اعمال و رفتار ما است و یاد خداوند را باید همواره در نظر داشته باشیم.
 
نماینده ولی فقیه در استان کرمانشاه گفت: ۲۵ شوال سالروز شهادت امام صادق(ع) است که ایشان رئیس مذهب جعفری هستند و نهضت علمی امام صادق(ع) در قرن‌های متمادی به سبب تلاش و مجاهدت‌های این امام بزرگوار است و ایشان ۴ هزار شاگرد داشتند.
 
امام جمعه کرمانشاه در ادامه سخنان خود افزود: این نهضت علمی چنان دارای اهمیت است که علمای وقت آن را با نهضت امام حسین(ع) مقایسه کردند و برخی آن را بزرگ‌تر از نهضت عاشورا دانستند و امام صادق(ع) ادامه‌ دهنده راه پدر بزرگوار خود امام باقر(ع) بودند.
 
نماینده ولی فقیه در استان کرمانشاه اظهار کرد: آنچه از سیره عملی امام صادق(ع) باید مورد توجه مسلمانان به ویژه شیعیان قرار بگیرد کار و تلاش است که در روزهای گرم تابستان در حال فعالیت بودند و برای به دست آوردن روزی حلال اقدام می‌کردند تا بتوانند اهمیت موضوع را برای مردم تبیین کنند.
 
حجت الاسلام و المسلمین غفوری تصریح کرد: یکی از درس‌هایی که باید از سیره امام صادق (ع) آموخت موضوع غیرت دینی و پرهیز از حضور در مجالس دارای گناه است که بر اساس روایتی امام صادق(ع) در مجلسی که حاکمان وقت تدارک دیده بودند، حضور یافتند اما به محض مشاهده آثار گناه مجلس را ترک کردند.
 
نماینده ولی فقیه در استان کرمانشاه ادامه داد: امروز ما مردم کرمانشاه میزبان پیکر شهید فرزین بلیان هستیم که توسط اشرار و ضدانقلاب روز گذشته به شهادت رسید و مرزبانان همواره برای امنیت و آرامش کشور جانفشانی می‌کنند و ان‌شاءالله که خداوند متعال به خانواده این شهید صبر و اجر عنایت کند.
 
وی اضافه کرد: از هفته گذشته نمایشگاه اکسپو در تهران در حال برگزاری است که ۷۰ کشور در آن حضور یافته‌اند و فرصت‌های تجاری، صادرات و سرمایه‌گذاری کشورمان را به نمایش گذاشته که می‌تواند در جهش تولید و بهبود وضعیت اقتصادی و معیشت مردم تأثیرگذار باشد و چنین رویداد تحول‌سازی می‌تواند اقتصاد کشورمان را رشد دهد.
 
امام جمعه کرمانشاه عنوان کرد: باید ارتباطات اقتصادی به ویژه با کشورهای آفریقایی که منبع بسیاری از مواد ارزشمند اولیه هستند بیشتر شود و از رئیس جمهور و وزاری اقتصادی باید برای برگزاری چنین رویدادهایی تشکر و قدردانی کرد.
 
حجت‌الاسلام والمسلمین غفوری با اشاره به خیزش دانشجویان آمریکا در اعتراض به جنایات رژیم منحوس صهیونیستی، گفت: ایستادگی مردم ایران بر موضع حق و حقیقت منشأ این شد که شاهد بیداری مردم جهان باشیم که مشاهده می‌کنیم چطور آزادی‌خواهان جهان و اساتید برجسته با اعتراض خود نظام سلطه را با چالش مواجه کرده است.
 
وی ادامه داد: برگزاری اعتراضات به جنایات رژیم صهیونیستی و سیاست‌های استکبار جهانی ضربه محکمی را به آمریکا و اسراییل وارد کرده و عملیات طوفان الاقصی و سپس وعده صادق ضربات محکمی را بر هیمنه پوشالی آنها وارد کرد و به‌زودی شاهد نابودی جبهه باطل خواهیم بود.
 
امام جمعه کرمانشاه در پایان سخنان خود خاطرنشان کرد: انقلاب اسلامی ایران بیش از45 سال است که در مقابل سیاست‌ استکبار جهانی مقاوم ایستاده است و دانشجویان آمریکایی باید بدانند این اعتراضات در مقابل ظلم و ستم قطعا نابودی استکبار جهانی را به همراه خواهد داشت.
 
انتهای پیام/